Nhạc Sến hay nhạc Sang?

Một bài viết về cảm nhận riêng đối với NHẠC SẾN của giáo sư Nguyễn Văn Tuấn, được đăng trên website của ông, MC đọc thấy hay và thích quá nên copy qua đây cho các bạn cùng đọc. Thật ra, trước đây tụi mình phần lớn không thích loại nhạc này...vì "sến" mà, vì mấy bài này bị tụi mình cho là "Bolero Chợ Nọ"...vì là sinh viên...sợ người khác cười là "răng thằng nớ hay con nớ sến dữ rứa...hát toàn bài hát bolero chợ nọ"...
Nhưng mà càng lớn tuổi, không biết các bạn thì sao, chứ MC thỉnh thoảng cũng nghêu ngao với cây đàn guitar với mấy bài nhạc sến...mà sến không chịu nỗi luôn, như là bài Nghẹn Ngào, Sang Ngang...và thấy thích thật sự...mà nhất là khi lỡ uống vài ngụm bia thì hát "hăng" hơn...hihihi. Có bạn mô sưu tầm mấy bài của Phương Dung, Thanh Thúy hát thì gởi lên website cho vui hí.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hôm nọ, ngồi nhâm nhi li cà phê trong quán một người bạn ở Cabra, đang nghe Mỹ Tâm ca những bài melodies ngọt ngào, chợt một anh chàng khách Tây ngồi bên cạnh nói: tôi không hiểu những lời ca trong bài này, nhưng tôi có thể nói đây là một bài ca đẹp. Tây mà thích nhạc bolero này ư? Tôi hơi ngạc nhiên, nhưng rồi nhận ra anh chàng này có lí, vì âm nhạc là ngôn ngữ phổ quát của con người mà. Câu chuyện làm tôi có hứng viết vài dòng tản mạn về một chuyến đi hồi tháng Tư vừa qua ở bên nhà …


Mười giờ đêm. Chiếc xe van từ Sài Gòn đi Cần Thơ đã đến Tiền Giang. Nhìn sau lưng thấy 2 người bạn đồng hành đang say giấc nồng. Trên xe chỉ còn tôi và anh tài xế là chưa ngủ. Anh thì chắc không thể ngủ lúc này, còn tôi thì không quen ngủ trên xe. Nhưng chắc anh cũng như tôi, đang thả hồn bềnh bồng trong đêm tối đen với cơn mưa rả rít. Tôi quay sang hỏi anh tài xế để phá cái không khí im lặng này:

- Có CD nhạc nào để nghe đỡ buồn không bác tài?

Anh tài xế có gương mặt xương xẩu, khắc khổ, nhưng có nụ cười rất hiền lành và dễ mến. Anh đi với tôi suốt từ Vũng Tàu, về Sài Gòn, và nay thì đi Cần Thơ. Đó là một chuyến đi thú vị, vì được dịp sống lại cái thời những chuyến xe miền Tây. Anh chắc cũng độ tuổi tôi, nhưng xưng “em” ngọt sớt và gọi tôi bằng Thầy một cách trịnh trọng. Mắt chăm chú lái xe, anh ngập ngừng nói:

- Dạ có, nhưng em sợ thầy không nghe được loại nhạc này …

Tôi gặn hỏi anh nhạc gì, thì anh quanh co một hồi mới nói:

- Dạ nhạc … boléro. Nhạc sến đó thầy. Chắc không hợp với gu của thầy đâu.

Ồ, tưởng là nhạc hip hop, nhạc nói, nhạc chửi, chứ loại nhạc sến này thì tôi nghe được mà. Nghe nhiều nữa là khác! Tôi cười ha hả, rồi nói như để chứng minh cho anh biết tôi có cùng gu thưởng thức với anh:

- Trời! Sao anh nói vậy, tôi còn nghe cải lương anh à. Mê cải lương thì đúng hơn. Dân miền Tây mà anh! Đâu, mở một CD nghe coi …

Thăm thẳm chiều trôi / khuya anh đi rồi / sao trời đưa lối
Khi thương mến nhau / hai người hai ngả tránh sao bồi hồi
Hẹn gặp nhau đây đêm thâu lá đổ / sương giăng kín mờ nhạt nhòa ước mơ

Ah, đúng là một ca khúc boléro tiêu biểu. Đã lâu lắm rồi, tôi mới nghe lại ca khúc này của Trần Thiện Thanh. Một ca khúc chắc cũng cả 40 năm tuổi đã được làm mới với cách hòa âm khéo léo và mượt mà, cùng với tiếng đàn guitar chắct nịt làm cho người khó tính không ưa loại nhạc này cũng khó có thể bỏ qua. Thấy tôi chăm chú lắng nghe, anh tài xế hỏi tôi một cách tự hào: thầy biết ai đang ca không? Tôi trả lời không do dự: Phương Dung chứ ai. Anh nói như reo lên: Ủa, thầy mà cũng biết Phương Dung hả, em khoái giọng ca của bà này lắm nghen? Tôi nói cho anh nghe về Phương Dung, người có thời báo chí miền Nam gọi là con nhạn trắng Gò Công, về những việc làm từ thiện của chị ca sĩ dễ mến này. Tôi còn cho anh ta biết rằng Phương Dung đã đi tu rồi. Anh ngạc nhiên một cách thích thú khi biết tin này, rồi thốt lên: Trời, thầy rành chuyện mấy ca sĩ trước 1975 quá ta. Thế là anh ta như vớ được một người đồng cảm, và bắt đầu nói về nhạc xưa, nhạc nay, với những quan điểm và nhận xét rõ ràng là của một người có học.

Hóa ra, anh từng là một sĩ quan cấp thiếu úy thời VNCH. Mới ra trường đeo lon thiếu úy chưa đầy một năm thì đến ngày 30/4. Cải tạo một thời gian ngắn. Về lại đời thường, anh xoay xở sống chật vật một thời gian, tìm đường vượt biên nhưng không may mắn. Anh quyết định ở lại quê nhà, và sau nhiều năm làm lụng, kì cóp, anh đã có một vốn kinh tế ổn định. Bây giờ anh lái xe theo hợp đồng. Và, với cái nghề đó, anh gặp rất nhiều người thuộc nhiều giai cấp trong xã hội. Anh kể nhiều chuyện nghe chẳng biết nên cười hay nên khóc. Anh nói nhiều khách đi xe anh cũng là giáo sư, là tiến sĩ, rồi anh nói thêm “không biết thật hay dỏm”, nhưng “thầy biết không, có người rất hách dịch, họ đòi em phải gọi họ là giáo sư, là tiến sĩ”. Rồi anh giải thích: em làm nghề dịch vụ mà thầy, lời nói không mất tiền mua, nên họ muốn gì em gọi đó. Bởi vậy, khi gặp tôi và nghe hai người bạn đồng hành gọi “Thầy” thì anh đã có ác cảm với những người như thế, và do đó, anh rất giữ kẽ. Bây giờ tôi mới hiểu tại sao trên đường đi từ Vũng Tàu về Sài Gòn anh ít khi nào mở miệng bàn chuyện với chúng tôi. Nhưng tôi biết anh đang lắng nghe, vì thỉnh thoảng chúm chím cười một mình. Nói về những con người anh từng gặp và kèm theo những nhận xét rất chân tình, anh quay sang nhìn tôi trong bóng đêm, rồi nói: Nói thiệt không phải nịnh thầy nghen, em chưa thấy ai bình dân như thầy. Thầy đúng là dân miền Tây thứ thiệt. Tôi cười rồi cám ơn anh về nhận xét đó, và nói thêm rằng nguyên quán tôi thật ra là ngoài Trung, nhưng vì Ba tôi đi kháng chiến trong Nam, và tôi sinh ra và lớn lên trong này. “Trong này” là quê hương của cải lương, của những bài tình ca mà hát lên ai cũng hiểu được.

Nói một hồi thì đến một ca khúc Về đâu mái tóc người thương của Hoài Linh qua tiếng hát rên rỉ của Trường Vũ:

Hồn lỡ sa vào đôi mắt em
Chiều nao xõa tóc ngồi bên rèm
Thầm ước nhưng nào đâu dám nói
Khép tâm tư lại thôi
Đường hoa vẫn chưa mở lối

Những lời ca đẹp đẽ, bay bổng, có chút trừu tượng nhưng không quá xa với tâm tư của “người thường”. Tôi khen lời nhạc hay. Thật ra, tôi khen là thừa, bởi trước đây Hoài Linh từng nổi tiếng là một nhạc sĩ có những ca từ hay nhất. Nghe tôi khen lời ca, anh tài xế như có thêm động lực, và thế là câu chuyện lại quay về nhạc sến. Anh hùng hồn tuyên bố rằng nhạc sến là nhạc hay nhất, rồi hỏi tôi: thầy đồng ý không? Tôi dù không đồng ý, nhưng để giữ không khí hòa nhã nên cũng ậm ừ nói một câu để anh vui: tôi cũng nghĩ nhạc sến có nhiều bài rất hay, như bài này chẳng hạn. Anh hỏi như để khẳng định nhận xét của mình: nếu không hay thì tại sao nhạc này vẫn tồn tại cho đến ngày nay dù đã qua bao lần vùi dập, chê bai, thậm chí tẩy chay. Tôi thấy triết lí và cách lí giải của anh tài xế cũng thú vị, chẳng khác gì [hơi méo mó khoa học một chút] có người ví von nói nếu vi khuẩn H polori nó hiện diện trong người lâu như thế (trên 50 ngàn năm) thì chắc chắn nó cũng có vai trò tốt chứ đâu phải là hoàn toàn xấu. Tương tự, nếu nhạc boléro tồn tại qua nhiều thập niên, trải qua bao nhiêu vùi dập, khinh bạc, và cấm đoán, mà dòng nhạc này vẫn tồn tại và phát triển thì chắc chắn loại nhạc boléro cũng có vai trò xã hội của nó.

Tôi không rõ nhạc boléro du nhập vào Việt Nam chính xác vào lúc nào, nhưng quả thật loại nhạc này có sức sống phi thường ở nước ta. Theo vài nguồn thì nhạc boléro xuất phát từ Tây Ban Nha vào cuối thế kỉ 18. Đó là loại nhạc được chơi chỉ bằng đàn guitar, với lời ca chỉ 4 đến 7 từ trong mỗi dòng, và mỗi đoạn chỉ 4 đến 5 dòng nhạc. Một nguồn khác thì cho biết nhạc boléro theo kiểu Mĩ Latin xuất hiện lần đầu ở Santiago (Cuba) vào khoảng cuối thế kỉ 19. Ca sĩ huyền thoại Beny Moré là người có công phổ biến loại nhạc này ở châu Mĩ Latin vào thập niên 40 và 50 trong thế kỉ 20. Nếu lịch sử tân nhạc ở nước ta hình thành từ những năm 1930, thì có thể nói rằng nhạc boléro Việt cũng đã có mặt vào lúc đó. Như vậy, dòng nhạc này đã tồn tại và song hành cùng chúng ta ngót nghét 80 năm. Ấy thế mà dòng nhạc này được nhiều người cho là … sến.

Tại sao gọi là “sến” thì vẫn còn trong vòng tranh luận. Những kiến giải về chữ sến đã được cố giáo sư Cao Xuân Hạo và nhiều nhạc sĩ, nhà nghiên cứu âm nhạc trình bày suốt 10 năm qua, nhưng hình như vẫn chưa đi đến một sự đồng thuận về ý nghĩa và nguồn gốc. Tuy nhiên, một ý nghĩa khá rõ ràng là khi đề cập đến nhạc sến, người ta hàm ý nói đó là dòng nhạc bình dân (khác với nhạc sang), là dòng nhạc dành cho người lao động, không có học thức cao. Nhưng lấy tiêu chuẩn gì để đánh giá là một ca khúc sang và một ca khúc bình dân thì chưa ai trình bày. Có lẽ những người am hiểu và mê nhạc cổ điển phương Tây thì các dòng nhạc rock, nhạc mà người Việt chúng ta hay gọi là “tiền chiến” cũng là những dòng nhạc thiếu tính sang trọng. Ấy thế mà ở Việt Nam, có không ít người yêu nhạc “tiền chiến” cho rằng những sáng tác của các nhạc sĩ như Vinh Sử, Trần Thiện Thanh, Lam Phương, Trịnh Lâm Ngân, Hoài Linh, Lê Dinh, Minh Kỳ, Anh Bằng, v.v. là sến. Hình như theo cái nhìn của những người này, những ca khúc có lời ca khó hiểu, cầu kì, thơ, triết lí là nhạc sang, còn những ca khúc có những lời ca dễ hiểu, dễ đi vào lòng người là sến. Nhưng tôi không tin rằng đa số những người khinh dòng nhạc sến qua cách đánh giá lời nhạc chính họ cũng không hiểu những câu nhạc trong các ca khúc của Trịnh Công Sơn hay Từ Công Phụng!

Suy nghĩ một cách khách quan, cách phân biệt dòng nhạc sang và sến như thế chẳng có cơ sở khoa học nào cả. Thật vậy, tôi nghĩ ngay cả cách phân biệt nhạc sang và nhạc sến cũng có vấn đề ngay từ tiền đề. Nếu chúng ta nhìn âm nhạc qua 2 khía cạnh kĩ thuật và tác động thì sẽ thấy cách phân biệt đó khó có cơ sở khoa học. Khía cạnh thứ nhất là những “chất liệu” có thể đánh giá và đo lường, như giai điệu, hòa âm, âm sắc, v.v. Khía cạnh thứ hai là tác động của âm nhạc trong bối cảnh và môi trường văn hóa, tức là khía cạnh chủ quan, cảm tính, rất khó có thể cân đo đong đếm được. Nếu nhìn âm nhạc qua hai khía cạnh đó, chúng ta sẽ thấy chuyện so sánh nhạc sang và nhạc sến là thiếu cơ sở khoa học.

Không có sự vật nào mà hiện hữu trong hư không. Một nhành cây hay một chiếc lá rơi rụng trong rừng, và dù không ai nghe thấy, thì nó cũng gây nên một âm thanh. Âm nhạc cũng tế: âm nhạc không thể tồn tại trong hư không, mà còn được cảm nhận bởi người nghe. Nhưng người nghe, người thưởng thức thì rất đa dạng và họ có những cái gu thẩm mĩ rất khác nhau và tùy thuộc vào bối cảnh nghe. Lúc còn nhỏ mới lên thành đi học, tôi ở cạnh nhà của một ông chủ quán cà phê mà trưa nào cũng phát thanh bài Qua cơn mê làm tôi rất ưa thích loại nhạc này (mà sau này tôi mới biết người ta nói là nhạc sến), nhưng khi lớn lên và hiểu chút về triết lí Phật tôi lại mê câu Hạt bụi nào hóa kiếp thân tôi / để một mai tôi về làm cát bụi. Nhưng người khác thì có vẻ không ưa những ca từ như thế, mà thích những câu chữ “trực tiếp” hơn như Sống trên đời này người giàu sang cũng như người nghèo khó / Sống trên đời này tựa phù du có đây lại rồi lại mất / Người ơi xin nhớ cát bụi là ta ...mai này chóng phai. Nhưng dù là lời ca nào thì hai ca khúc trên vẫn là phương tiện làm cho chúng ta cảm thông với nhau. Nếu thế thì cả hai ca khúc – có người nói là sang và không sang – đều đạt mục tiêu của âm nhạc là một cách thể hiện tình cảm chân thật nhất. Tôi nghĩ tất cả các dòng nhạc trên thế giới đều tương đương và đều là những biểu hiện có giá trị nhân văn. Rất khó nói rằng những sáng tác của Lam Phương hay Trần Thiện Thanh sang hơn Trịnh Công Sơn và Từ Công Phụng (chỉ là ví dụ), chỉ vì hai người kia dùng giai điệu boléro và viết lời dễ hiểu hơn hai người sau. Nói đến chuyện chuyển tải cảm xúc, chúng ta thử xem qua hai cách phổ thơ bài thơ nổi tiếng của Hữu Loan (chỉ trích vài đoạn):

Lời thơ “Màu tím hoa sim” (Hữu Loan)

Nàng có ba người anh đi bộ đội
Những em nàng
Có em chưa biết nói
Khi tóc nàng xanh xanh
Tôi người Vệ quốc quân
xa gia đình
Yêu nàng như tình yêu em gái
Ngày hợp hôn
nàng không đòi may áo mới
Tôi mặc đồ quân nhân
đôi giày đinh
bết bùn đất hành quân
Nàng cười xinh xinh
bên anh chồng độc đáo
Tôi ở đơn vị về
Cưới nhau xong là đi
Từ chiến khu xa
Nhớ về ái ngại
Lấy chồng thời chiến binh
Mấy người đi trở lại
Nhỡ khi mình không về
thì thương
người vợ chờ
bé bỏng chiều quê...
Nhưng không chết
người trai khói lửa
Mà chết
người gái nhỏ hậu phương

Nhạc: Áo anh sứt chỉ đường tà (Phạm Duy)

Nàng có ba người anh đi bộ đội lâu rồi
Nàng có đôi người em có em chưa biết nói
Tóc nàng hãy còn xanh, tóc nàng hãy còn xanh...
Tôi là người chiến binh xa gia đình đi kháng chiến
Tôi yêu nàng như yêu người em gái tôi yêu
Người con gái tôi yêu, người em gái tôi yêu.
Ngày hợp hôn tôi mặc đồ hành quân
Bùn đồng quê bết đôi giầy chến sĩ
Tôi mới từ xa nơi đơn vị về
Tôi mới từ xa nơi đơn vị về
Nàng cười vui bên anh chồng kỳ khôi
Thời loạn ly có ai cần áo cưới
Cưới vừa xong là tôi đi.
Cưới vừa xong là tôi đi.

Nhạc: Đồi tím hoa sim (Dzũng Chinh)

Những đồi hoa sim ôi những đồi hoa sim
tím chiều hoang biền biệt
Vào chuyện ngày xưa nàng yêu
hoa sim tím khi còn tóc búi vai!
Mấy lúc xông pha ngoài trận tuyến
Ai hẹn được ngày về rồi một chiều mây bay
Từ nơi chiến trường đông bắc đó
lần ghé về thăm xóm hoàng hôn tắt sau đồi

Những chiều hành quân
ôi những chiều hành quân
tím chiều hoang biền biệt
Một chiều rừng mưa được tin em gái mất
chiếc thuyền như vỡ đôi!
Phút cuối không nghe được em nói
không nhìn được một lần dù một lần đơn sơ
Để không chết người trai khói lửa
mà chết người em nhỏ hậu phương tuổi xuân thì


Bài nhạc nào dễ đi vào lòng người và dễ hiểu hơn? Tôi nghĩ phải công bằng mà nói rằng dù cách phổ thơ của Nhạc sĩ Phạm Duy là tuyệt vời, nhưng cách phổ thơ của Dzũng Chinh chắc chắn được nhiều người hiểu hơn. Nghe nói lúc sinh tiền, khi được hỏi ông thích ca khúc nào thì Thi sĩ Hữu Loan nói rằng ông thích cả hai, nhưng ông thích bài Màu tím hoa sim hơn.



Những nhạc sĩ bolero : Trần Thiện Thanh, Trúc Phương, Hoài Linh, Trầm Tử Thiêng, Lam Phương, Vinh Sử



Thật ra, tìm hiểu một chút nguồn gốc của nhạc boléro sẽ thấy dòng nhạc này xuất phát từ truyền thống nghệ thuật Mĩ Latin. Ở Mexico, nơi mà nhạc boléro thịnh hành vào thập niên 1930s, người ta quảng cáo dòng nhạc này bằng cách nhấn mạnh đến khía cạnh thơ và truyền thống lãng mạn trong nhạc. Có giả thuyết cho rằng sự phổ biến của nhạc boléro ở các nước Nam Mĩ là một dấu hiệu của dân chủ hóa “văn hóa cao” (high culture). Người lao động cảm thấy thu hút bởi những bài ca có chất thơ, lãng mạn, mô tả được những xúc cảm nhẹ nhàng và khắc khoải của cuộc sống. Chính vì chất thơ và lãng mạn tính loại nhạc này được công chúng chào đón nồng nhiệt. Một ví dụ về lời nhạc tình tứ của boléro là bài You are my love’s dearest:

… That you are my life

That I want no one else

That I am breathing the air

…

My love’s dearest

Blood of my soul

As a gift of flowers

Give me some hope

Những ca từ này nghe chẳng khác gì những ca khúc boléro Việt, ví dụ như:

Chân thành xin gửi người anh nơi chốn xa

đôi lời ấp ủ ngày qua / người em gái nhỏ quê nhà
mắt sầu vương ngấn lệ hồn hoa

dù bao tháng đợi năm chờ

lời thề xưa còn chưa xóa mờ.

Nhưng cảm nhận về sến có khi còn tùy thuộc vào thế hệ. Đối với những bạn trẻ (sinh sau 1980 chẳng hạn) thì chắc tất cả những ca khúc của Phạm Duy, Trịnh Công Sơn, Trần Tiến, v.v. đều là sến. Có lần trong một buổi tiệc cuối năm do Thời báo Kinh tế Sài Gòn tổ chức, tôi có cơ duyên ngồi cạnh thi sĩ Đỗ Trung Quân và chúng tôi có một trao đổi thú vị. Tôi nói với anh rằng tôi thích bài Phượng buồn của anh, thì anh nhìn tôi rồi nói: Ông biết không, vậy mà có lần một thằng bé nó nói với tôi: xin lỗi chú, thơ / nhạc của chú sến lắm. Tôi cười lớn rồi hỏi rồi ông nói sao. Đỗ Trung Quân nói thoạt đầu anh cũng sốc và muốn cho nó một câu nên thân, nhưng bình tĩnh nghĩ lại đây là một khoảng cách thế hệ, thế hệ của mình là thế hệ viết thư bằng mực trên giấy màu hồng, thích những lời nói bóng bẩy, thi vị, còn thế hệ của nó là tỏ tình bằng SMS, đi thẳng vào vấn đề (vì chúng đâu có nhiều thì giờ), nên cảm nhận về sến của chúng cũng có thể giải thích được. Cảm nhận thế nào là sến do đó không chỉ tùy thuộc vào gu thẩm mĩ mà còn tùy vào thế hệ.

Những ca sĩ bolero: Hoàng Oanh, Phương Dung, Thanh Tuyền, Thanh Thúy, Chế Linh, Hương Lan

Rất dễ hiểu thế hệ của anh tài xế và tôi có cùng cảm nhận về cái đẹp trong âm nhạc. Nói cho cùng, âm nhạc biểu hiện cảm xúc và ý tưởng không chỉ âm thanh mà còn bằng ngôn ngữ. Tôi chịu ảnh hưởng bởi những cuốn sách như Hương sắc trong vườn văn (của cụ Nguyễn Hiến Lê), và được được dạy rằng ngôn ngữ phải đẹp và ý nhị. Tôi còn nhớ trong một cuốn sách của cụ NHL, cụ có phê bình rằng không có cô gái nào lại nói tôi muốn chồng, mà phải nói bóng gió bằng thơ, kiểu như thân em như tấm lụa đào / phất phơ trước gió biết vào thân ai. Do đó, tôi và những người cùng thế hệ vẫn thấy cái hay của những ca khúc thời xưa như: Phút ban đầu ấy / Thư xanh màu giấy viết nhưng chưa gửi em / Ngõ đi chung một lối / Đôi khi định nói với em một lời / Tình muốn còn e, chung bước đường về / Nào biết được khi nói lên nỗi niềm / Thì nẻo vào tim / Mở rộng hay khép môi thắm trao duyên. Nếu âm nhạc là văn chương của trái tim (như Lamartine nói) thì những câu chữ này chính là tiếng nói của rất rất nhiều trái tim rung động. Mấy năm gần đây, một số ca sĩ nổi tiếng như Phương Thanh, Đàm Vĩnh Hưng, Cẩm Ly, Quốc Đại cũng gia nhập làng nhạc boléro, và họ góp phần làm mới dòng nhạc này với những cách trình bày hấp dẫn hơn (chưa nói đến cách hòa âm mà theo tôi là hay hơn thời trước 1975).



Nhạc bolero "hồi sinh": CD của Phương Thanh có tự hào lấy tên Bolero

Câu chuyện nhạc sến của chúng tôi rồi cũng đến hồi kết thúc. Xe cũng đã qua cầu Cần Thơ, và hai người bạn đồng hành phía sau xe cũng vừa tỉnh giấc. Chuyến xe miền Tây của tôi như ngắn lại và thú vị hơn. Thú vị vì những giọng ca [hãy cho là] sến đã cho tôi trở lại một vùng trời đầy ấp kỉ niệm tuổi thanh thiếu niên, nơi có nhà em cuối xóm / ghép đôi mái tranh nâu trăng cài trước sau / có tằm mến thương dâu / có trầu vấn vương, nơi có người mà mình chỉ trộm nhìn nhau / xem dung nhan đó bây giờ ra sao / em có còn đôi má đào như ngày nào, hay nơi của những ước mơ qua cơn mê, để rồi có một ngày hoa vẫn nở trên đường quê hương / ôi quê hương ta đó / dù bóng tre xanh xao u sầu / dù nước sông quê tôi đỏ ngầu / từng cánh hoa / từng cánh hoa / hoa vẫn nở trong tôi tình thương / hoa vẫn nở trên đường quê hương. Do đó, tôi rất đồng cảm với Đỗ Trung Quân khi anh viết “Trên những dặm đường dài qua nhiều tỉnh thành cùng những đĩa nhạc Bolero của Phương Dung, Hoàng Oanh, Thanh Tuyền, Tuấn Vũ, Duy Khánh, Quang Lê, Trường Vũ cho đường bớt dài …”. Đúng như thế. Phải đi trên những nẻo đường miền Tây (hay bất cứ đường dài nào) thì mới cảm nhận được "hiệu quả" của dòng nhạc bình dân này. Trên những nẻo đường hai bên là đồng ruộng lộng gió, thì những ca khúc với lời trừu tượng như làm sao em biết bia đá không đau khó mà đi vào lòng người bằng lời ca Nghe em hát câu dân ca sao mượt mà / lòng anh thương quá / Tiếng ngọt ngào nào đong đưa nhớ xa xưa / trời trưa bóng dừa / Hẹn hò nhau tình quê hai đứa / Mùi mạ non hương tóc em biết bao kỷ niệm. Trên những chuyến xe đó, không cần phải dùng những ngôn từ hoa mĩ để nói suông triết lí cuộc đời.

Anh tài xế và tôi đồng ý rằng nhạc sến, dù ai chê trách hay khinh bạc, nhưng sự thật nó vẫn tồn tại và có xu hướng càng ngày càng phát triển hơn, thì nó vẫn có vai trò nghệ thuật của nó. Trong khi Việt Nam chúng ta vẫn còn thiếu những công trình nhạc “hàn lâm” và trong khi đại đa số người Việt có gu thẩm mĩ hãy cứ cho là chưa cao (như nhiều người nói) thì nhạc sến vẫn và sẽ còn góp phần vào nền âm nhạc Việt Nam. Thử tưởng tượng sau một ngày làm việc mệt nhọc và bao nhiêu phiền toái của cuộc sống, mà nghe được những câu như Cuộc đời là vách chắn, là rào thưa / Thương em tiếng hát sang mùa / Một mai mưa ướt áo em / áo mỏng đường mòn / Dáng nhỏ thân quen thì cũng là một an ủi tâm hồn lắm chứ. Chả thế mà có người nói rằng âm nhạc có tác dụng tẩy rửa những hạt bụi trên linh hồn của chúng ta. Viết đến đây tôi chợt nhớ đến câu nổi tiếng của thi hào Shakespeare: nếu âm nhạc là thức ăn của tình yêu thì cứ tiếp tục chơi. Mượn câu nói đó, tôi nói: nhạc sến / boléro chính là chất dinh dưỡng của tình yêu, chúng ta hãy tiếp tục vui ca, và quên đi những phân biệt vô duyên về sến và sang.

Theo nguyenvantuan.net
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hihi...hay không?
MC cũng vừa đọc bài của giáo sư Tuấn vừa tìm trên youtube.com được một số bài, nghe cũng hay hay. Các bạn cùng nghe nhé và nếu thấy thích thì tiếp tục sưu tầm nghe.

Đây là bài Sang Ngang (Đỗ Lễ)- Lệ Thu hát:




Người đi ngoài phố - Như Quỳnh hát:




Thành Phố Buồn (Lam Phương) - Trường Vũ và Thanh Trúc.



---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ô, và đây nữa, cũng có nhiều ý kiến về nhạc sến nữa này...như rứa thì "nhạc sến" mô có "sến" hí:


NHẠC SẾN - NHẠC SANG
VÀ NHẠC VÀNG

Trước đây đã có mấy bài viết về nhạc sến trên “360o Văn Nghệ”, tuy nhiên việc tranh luận vẫn còn dài, vì nói về “nhạc sến” còn có kẻ thương người ghét, tùy theo sự cảm nhận của người nghe. Bài “Luận về nhạc sến” của tác giả Trần Văn Giang vừa qua là một ý kiến. Kỳ này xin trích lại các ý kiến phản hồi từ mọi người.

- Duy Tâm : - Số Xuân Việt Weekly có mở ra một diễn đàn tranh luận về nhạc “sến” và nhạc “sang”, nhân dịp nữ ca sĩ Lê Uyên (vợ của ca sĩ Phương đã qua đời) dự tính ra một CD. Do tiếng hát của Lê Uyên vốn không sến nhưng sẽ kết hợp cùng “vua sến” Tuấn Vũ trong đĩa nhạc này… khiến nghệ sĩ Ngọc Phu một MC nổi tiếng trên các sân khấu trình diễn, có nhận định dĩa CD này sẽ… thất bại.
Theo bài viết của Duy Tâm, đã bàn về nhạc “sến” và “sang” như sau :
- Gần đây trong làng tân nhạc, thường hay nhắc đến những từ nhạc sến, nhạc sang. Người ta có thể nôm na hiểu rằng nhạc sến là loại nhạc phổ thông mang tính cách quần chúng. Có người cho rằng, nhạc sến là nhạc quê hương, nhạc lính hoặc nhạc tình cảm ướt át, ủy mị viết theo thể điệu Bolero, Rumba. Có người tàn nhẫn hơn cho là nhạc rẻ tiền, không có giá trị nghệ thuật, chỉ giới bình dân mới nghe.
Nếu như chúng ta dùng từ nhạc “sến” để phân biệt nhạc Bolero, Rumba với các loại nhạc khác, tự bản thân chữ sến không có ý nghĩa miệt thị, xem thường. Nhưng ở đây, với tư cách của một khán giả say mê âm nhạc, xin được phép trình bày ý kiến riêng của mình về giá trị nghệ thuật của những tác phẩm mà nhiều người đã tàn nhẫn cho là nhạc sến.
Trong một chương trình Thúy Nga gần đây, Minh Tuyết trình bày ca khúc “Lạnh trọn đêm mưa” của Huỳnh Anh, và đã nhận được nhiều sự khen ngợi từ khán giả. Điều đáng nói là, lần đầu tiên Minh Tuyết hát nhạc phẩm mà nhiều người cho là “sến”. Theo tôi, đây là nhạc phẩm mà Minh Tuyết hát truyền cảm nhất từ trước đến nay, hay hơn những ca khúc thời trang trẻ mà cô đã hát bao nhiêu năm qua : - Mưa buồn ơi thôi ngừng tiếng / Mưa cho phố nhỏ càng buồn thêm / Mưa rơi gác xưa thêm lạnh vắng / Phòng côi lắng tiêu điều / Đường thưa vắng đìu hiu…
Nhạc phẩm “Lạnh trọn đêm mưa” trong vỏn vẹn 3 câu đầu, người nghe đã dễ dàng cảm nhận được không gian, thời gian với tất cả những nét chấm phá cô đọng của cảm giác. Không gian là căn gác nhỏ trong lòng con phố vắng đang chìm dưới một cơn mưa dai dẳng, thời gian là màn đêm, nhân vật đang gởi gấm tâm tư vào sự yên tĩnh của màn đêm của cơn mưa. Tình cảm tuy có ướt át và có thể ủy mị nhưng trong khía cạnh văn chương, bài nhạc đã thành công về mặt cú pháp, văn phạm. Về nghệ thuật, lời lẽ rất hòa hợp với âm điệu ngũ cung, tuy đơn giản mà rất thành thật và dễ dàng cho người nghe sử dụng trí tưởng tượng để hòa tâm hồn vào cảnh vật và nhân vật.
Trong ca khúc “24 giờ phép”, nhạc sĩ Trúc Phương đã vẽ ra một chuyện tình thời chiến lồng trong bối cảnh hết sức mộc mạc, chân chất mà vô cùng lắng đọng. - “Từ xa tôi về phép, / 24 giờ tìm người thương trông người thương / Chân nghe quen từng viên sỏi đường nhà / Chiều nghiêng nghiêng nắng đổ / Và người yêu đứng chờ ngoài đầu ngõ bao giờ”
Chàng lính trẻ chỉ có vỏn vẹn 24 giờ phép. Thời đó làm gì có điện thoại, internet, email. Chỉ liên lạc với nhau bằng thư từ có khi phải gởi đi cả tháng trước. Nhưng hình ảnh “người thương trông người thương” trong một buổi chiều nắng đổ, đã vẽ ra một bức tranh lung linh màu sắc. Chàng bước đi trên con đường quen thuộc đến nỗi bàn chân nghe quen từng viên sỏi nhỏ. Lối nhân cách hóa của Trúc Phương trác tuyệt. Và càng trác tuyệt hơn khi ông viết “và người yêu đứng chờ ngoài đầu ngõ bao giờ”.
Có lẽ nàng đã đứng đợi chàng từ lâu lắm rồi ? Có thể 1 tiếng, 2 tiếng hay nàng đã đợi chờ chàng từ sáng sớm ? Giờ đây sống giữa thế kỷ tân tiến với sự phổ thông của cellular phone, nghe lại câu hát trên mới thấy cái tội nghiệp thật dễ thương của những người con gái Việt thời chinh chiến. Cuộc tình trong 24 giờ phép của Trúc Phương thật quá tình tứ, quá lãng mạn mà vô cùng trong sáng.

Nghe Thanh Thúy hay Hoàng Oanh hát nhạc phẩm này mới thưởng thức trọn vẹn nét tuyệt diệu của nhạc phẩm “24 giờ phép”. Ở giọng ca Thanh Thúy, tình cảm lắng đọng đến mức độ không gian và thời gian dường như ngừng lại. Ở Hoàng Oanh, người nghe cảm nhận được điều đẹp đẽ nhất của tình yêu đến từ những điều bình dị nhất. Thanh Thúy đưa tình yêu về một cõi trời mây nào đó thoát tục mà con người không biết đến. Hoàng Oanh vỗ về tình yêu một cách nhẹ nhàng như cơn gió thoảng đưa hương thơm của những cành hoa ngoài đầu ngõ làm khoan khoái cõi lòng.
Nhạc Trúc Phương hầu hết là nhạc viết theo thể điệu Rumba, Bolero, với các tác phẩm đã được thử thách với thời gian như Đò chiều, Chiều cuối tuần, Đêm tâm sự, Bóng nhỏ đường chiều, Trên bốn vùng chiến thuật, Mưa nửa đêm, Tàu đêm năm cũ,… Lệ Thu cũng đã từng trình bày ca khúc Đò chiều của Trúc Phương rất tuyệt vời.
Nhạc sĩ Lam Phương đã có rất nhiều các ca khúc viết theo thể điệu Rumba, Belero rất nổi tiếng như Nghẹn ngào, Trăm nhớ nghìn thương, Ngày sau sẽ ra sao, Chuyến đò vỹ tuyến… Tác phẩm “Thành phố buồn” bất tử tiêu biểu cho hàng trăm ca khúc để đời khác của ông : - “Thành phố buồn lắm không em / Nơi chúng mình tìm phút êm đềm / Thành phố nào vừa đi đã mỏi / Đường quanh co quyện gốc thông già / Chiều đan tay nghe nắng chan hòa / Nắng hôn nhẹ làm hồng môi em…”
Không ai trong chúng ta khi nghe bài hát này mà không hình dung đến thành phố Đà Lạt với nét đẹp nên thơ và những chuyện tình thật đẹp. Và cuộc tình đẹp thường là những chuyện tình thật buồn. Nghe Chế Linh hát “Thành phố buồn”, người ta như chìm đắm trong một câu chuyện tình lãng mạn với nỗi buồn nhè nhẹ thấm vào da thịt như buổi chiều của thành phố cao nguyên. Tác phẩm Thành phố buồn đã trở thành một trong những bài hát phổ thông. Người lớn cũng thích nghe Thành phố buồn, tuổi trẻ lớn lên ở Việt Nam hay hải ngoại cũng thích nghe Thành phố buồn. Sinh viên, trí thức hay người bình dân vẫn thấy cõi lòng rung động với dòng nhạc du dương, với những lời ca mang nhiều hình ảnh, màu sắc thật đậm đà của Thành phố buồn.

Trong một chương trình nhạc chủ đề Nhạc Lam Phương tại vũ trường Majestic, Nam California, ca sĩ Ý Lan đã trình bày một số tác phẩm của ông trong đó có nhạc phẩm “Đèn khuya” viết theo thể điệu Bolero. Nghe Ý Lan vừa hát, vừa diễn xuất mới cảm nhận được rằng những dòng nhạc bất tử luôn vượt qua biên giới của định kiến. - “Không biết đêm nay vì sao tôi buồn, / buồn vì trời mưa hay bão trong tim…”
Lời lẽ giản dị nhưng thấm sâu vào tim ta những cảm giác ngọt ngào, đậm đà tình thiêng liêng của quê hương và của lòng mẹ.
Còn nhiều nữa, hàng trăm tác phẩm Bolero, Rumba bất tử khác như Chuyến tàu hoàng hôn của Minh Kỳ, Hoài Linh; Nỗi buồn gác trọ, Phố vắng em rồi của Mạnh Phát; Tình sầu biên giới, Tà áo cưới, Ai nhớ chăng ai của Hoàng Thi Thơ; Lối về đất mẹ, Bao giờ em quên của Duy Khánh; Chuyện tình TTKH, Biển mặn, Tạ từ trong đêm của Trần thiện Thanh; Mưa rừng, Nếu ta đừng quen nhau của Huỳnh Anh; Chuyện tình Lan và Điệp, Nó, Chuyện một đêm của Anh Bằng; Nỗi buồn hoa phượng, Lưu bút ngày xanh của Thanh Sơn…
Nhạc sĩ Hoàng Trọng tác giả nổi tiếng chuyên viết nhạc Tango như Ngàn thu áo tím, Tình đầu, Người tình không chân dung… cũng đã viết nhiều tác phẩm Bolero rất hay như Cánh hoa yêu. Nhạc sĩ Trường Sa tác giả của những bài như Một mai em đi, Xin còn gọi tên nhau, Rồi mai tôi đưa em đã rất thành công với các ca khúc Một lần xa bến, Hành trang giã từ theo thể điệu Belero, Rumba. Nhạc sĩ Tuấn Khanh, tác giả Hoa Soan bên thềm cũ, Chiếc lá cuối cùng cũng có nhiều bài nhạc Belero xuất sắc như bài Quán nửa khuya, Mùa xuân đầu tiên.
Ca khúc “Quán nửa khuya” của Tuấn Khanh cũng như “Trăng tàn trên hè phố”, “Những ngày xưa thân ái” của Phạm Thế Mỹ đã là những tác phẩm vượt thời gian, những tình khúc bất tử thời chinh chiến vẫn còn được hát với tất cả sự trân trọng của người hát lẫn người nghe. Đó là những ca khúc người ta nghe hoài vẫn thấy hay, vẫn thấy xúc động. Ngay cả nhạc sĩ Phạm Duy cũng có bài Ngày em 20 tuổi một tác phẫm tuyệt vời đã được nhiều ca sĩ hát theo thể điệu Bolero.
Những ca sĩ nổi tiếng của dòng nhạc này ngoài Thanh Thúy, Hoàng Oanh, Chế Linh còn phải kể đến Duy Khánh với Xuân này con không về, Đưa em vào hạ; Phương Dung với Những đồi hoa sim, Nỗi buồn gác trọ; Thanh Tuyền với Nỗi buồn hoa Phượng, Gõ cửa; Giao Linh với Những đóm mắt hỏa châu, Giờ này anh ở đâu; Trúc mai với Những ngày xưa thân ái, Hàn mặc Tử; Nhật Trường với Đồn vắng chiều xuân, Lâu đài tình ái và Anh Khoa, Thái Châu, Hương Lan, Băng Châu, Dạ Hương…
Điều đặc biệt ít ai để ý là có một số ca sĩ không chuyên hát nhạc Bolero, Rumba nhưng cũng đã hát một số bài rất thành công như Thái Thanh với ca khúc Ngày tạm biệt của Lam Phương, Lệ Thu với Đò Chiều của Trúc Phương, Sầu lẻ bóng của Anh Bằng, Thanh Lan đã hát Từ đó em buồn của Trần thiện Thanh rất cảm động.

Một nhà văn nào đó đã viết “Không có tác phẩm nào là sến mà chỉ có phong cách trình diễn là sến mà thôi”. Điều đó không có nghĩa là bài nhạc Bolero, Rumba nào cũng hay. Nhưng nếu đánh giá hay vơ đũa cả nắm là dòng nhạc này “sến”, nhạc đại chúng không có giá trị cao về nghệ thuật, quả là hẹp hòi, nông cạn nếu không nói là sai lầm.
Các bạn trẻ ngày nay thích nghe những dòng nhạc mới với lối hòa âm mới, sôi động, trẻ trung nhưng lời viết dễ hiểu nếu không nói là đơn điệu và không còn mang chất trữ tình, thiếu chất thơ như những dòng nhạc ngày xưa. Những bài nhạc tình nổi tiếng như Cô đơn mình anh, Nhớ anh, Thà rằng như thế, Quả tim khô máu, Dẫu có lỗi lầm, Ôi tình yêu, Mắt nai cha cha cha, Trái tim bụi đời là những bài nhạc thời trang với lời lẽ chấp vá, ý tưởng theo một khuôn khổ công thức như “Đêm nay một mình anh lang thang, em ơi hãy mau quay về đây…” “Một cuộc tình trôi qua, anh trông theo với nỗi chờ mong, em xa xăm, một mình ngồi đây…” “Có một người vẫn yêu một người…” Hàng trăm, hàng ngàn ca khúc đều có lời lẽ từa tựa như nhau. Xét về giá trị nghệ thuật, kém xa những bài nhạc Bolero, Rumba nổi tiếng kể trên. Như vậy, nhạc nào nên gọi là nhạc sến ?
Thời gian trôi qua, sẽ có một lúc nào đó người ta sẽ không còn nhớ đến tác giả mà chỉ nhớ đến tác phẩm. Âm nhạc cũng sẽ không ngừng thay đổi theo thời gian. Những gì có giá trị thật sự sẽ mãi mãi tồn tại cho dù người ta có đánh giá những tác phẩm đó một cách nhất thời. Một đêm nào đó thật xa hiện tại sẽ có những cặp tình nhân dìu nhau trên đường phố hát ngêu ngao những câu hát thật tình tứ như : - “Những đêm trời trăng thanh, / Quán bên đường vắng tanh / Chỉ còn em với anh.”
Họ sẽ không biết đó là tác phẩm bất tử “Con đường xưa em đi” của Châu Kỳ. Nhưng người ta vẫn sẽ hát và sẽ còn lưu truyền những dòng nhạc thi vị đó như ca dao, tục ngữ được truyền tụng đời này qua đời khác. Còn hình ảnh nào đẹp hơn bằng hình ảnh rất tiêu biểu của những con đường Saigon về khuya, quán xá vắng tanh, chỉ còn có đôi tình nhân và ánh trăng thanh treo trên đầu con phố.
Hãy đến với âm nhạc bằng tấm lòng cởi mở để thưởng thức trọn vẹn những tác phẩm đã một thời làm rung động hàng triệu con tim Việt Nam qua những giai đoạn thăng trầm của đất nước. Các ca sĩ trẻ nên chọn những bài nhạc hay, hợp với giọng hát đừng để bức rào định kiến nhạc sang, nhạc sến làm cản trở sự thăng tiến trong nghề nghiệp. Người ta không thể nói một dĩa thịt bò steak ngon hơn một trái bắp nướng mỡ hành. Đôi khi trong những đêm mưa, trái bắp nướng sẽ là một món ăn tuyệt hảo hơn cả một dĩa thịt bò hầm khoai tây…

- Theo định nghĩa từ một người viết trên Wikipedia cho rằng : Nhạc vàng là dòng nhạc Việt Nam ra đời từ thập niên 1960 với những giai điệu nhẹ nhàng (boléro, rumba, ballade ...) và ca từ vừa bình dân, dung dị lại vừa đậm chất thơ. Trước năm 1975, dòng nhạc này chủ yếu phổ biến trong miền Nam. Sau đó, mặc dù bị cấm trên các phương tiện truyền thông, nhạc vàng vẫn được nhiều người ưa thích cả trong Nam lẫn ngoài Bắc. Đối với người Việt ở hải ngoại thì nhạc vàng trở thành một dòng nhạc chủ đạo trong thị hiếu người nghe nhạc.
Các nhạc sĩ nổi tiếng của khuynh hướng nhạc vàng có Hoàng Thi Thơ, Anh Bằng, Duy Khánh, Trần Thiện Thanh, Vinh Sử, Châu Kỳ, v.v.; và các ca sĩ là Thanh Tuyền, Chế Linh, Duy Khánh, Tuấn Vũ, Hương Lan, Giao Linh v.v.

- Dịch giả Nhật Chiêu : "Tôi nghĩ nhạc sến là một bộ phận cơ bản trong đời sống âm nhạc dành cho đối tượng thưởng thức bình dân, không thể thiếu. Không chỉ Việt Nam mà rất nhiều nước đều có loại hình giải trí dành riêng cho đối tượng đông đảo này. Trong rất nhiều "tình huống" cuộc sống, tình cờ "lạc vào" tôi lại thấy nhiều ca từ của nhạc sến rất có lý (!). Sự thật là chưa có ai buồn nghe nhạc sến mà chết cả nhưng đã có nhiều trường hợp thưởng thức "văn hóa" cao cấp lại tự tử, ví dụ như trường hợp tác phẩm “Những nỗi đau của chàng Goet-thơ” của Gớt. Nói vui, theo tôi, nghe nhạc sến cũng như mặc áo chim cò, không hại ai".

- Ca sĩ Hương Lan : "Âm nhạc có nhiều dòng khác nhau: nhạc dân ca, nhạc trữ tình..., nhưng không có dòng nhạc sến. Tôi không biết những người hay dùng từ sến để chê một bài nào đó, họ có hiểu "sến" là gì hay không; hay cái gì không thích thì đều cho là "sến". Cũng như từ "cải lương" vậy, đó là một loại hình nghệ thuật, sao mọi người có thể tùy tiện sử dụng mỗi khi muốn chê cái gì đó (sao sến quá, sao cải lương quá). Tôi xem đó là sự chọc ghẹo, coi thường và nhục mạ rất tệ hại, nếu không nói là vô văn hóa. Nhưng đó là khán giả chê. Đáng buồn hơn, ngay cả người trong giới cũng nói như vậy. Các em dù có nổi tiếng đến đâu, hát nhạc sang thế nào thì cũng đừng nên coi thường các loại nhạc khác".


- Trần Kiêm Đoàn : … Thật tội nghiệp cho dòng âm thanh vô tư. Một câu hát xướng lên chưa dứt mà nghe bình luận “đồ nhạc sến” là… trăng rụng xuống cầu; người hát sẽ tiu nghỉu như mình vừa làm một điều gì thiếu nghệ thuật.
“Sến” là gì và tiêu chí nào để thành nhạc sến vẫn còn mù mờ nhân ảnh lắm. Những nhà Tây học thì cho rằng, hình dung từ “sến” phát xuất từ tên nàng vũ nữ có thân hình nguyên tử tên là Maria Sến (Maria Schell). Cô đào này thường nhún nhảy hát bài Mambo Italiano trong cuốn phim Anh Em Nhà Kamazov nổi tiếng thời sáu mươi. Hình ảnh nầy đã gây ra một ảnh hưởng đại chúng buồn cười trên các đường phố lớn miền Nam : Lớp người trẻ bình dân lao động thích bộ đi nhún nhảy và hát nghêu ngao những bài ca mùi mẫn, sướt mướt giai điệu và lời ca trữ tình ướt nhẹp, dễ dãi như “Em ơi, nếu mộng không thành thì sao…?!”
Những nhà ngữ học dịch thuật như Cao Xuân Hạo thì tầm nguyên từ “sến” có thể đến từ “con sen” hay “ôshin” là người ở đợ giúp việc trong nhà. Dẫu cho đứng về phía Tây hay phía Ta thì khái niệm “sến” hay “nhạc sến” đều đồng nghĩa với những gì thuộc về tầng lớp bình dân lang thang dọc đường gió bụi, không sang, không quý phái. Định kiến (khi đúng, khi sai, có khi cường điệu) về nhạc sến thường thiếu công bằng. Thí dụ như về giai điệu thì cho rằng, âm điệu nhạc sến thì rên rỉ, cạn cợt, luyến láy, đong đưa tùy hứng như nam nữ ôm nhau nhảy nhót ngoài đường. Ca từ thì bị nhận xét là quá sáo mòn,vụng về, rẻ tiền; có khi bắt chước dễ dãi, bày tỏ tình ái làm ra vẻ thiết tha mà tầm phào, đóng trò đến… mắc cở. Nhất là khi nhạc sến do các “danh ca sến” trình bày thì hồn phách… phiêu du!
Vì chẳng ai có thẩm quyền và chưa hề có một chuẩn mực phân định rạch ròi thế nào là sến và thế nào là không sến, nên “sến” cũng chỉ là những nhận định chủ quan, bốc đồng tùy hứng. Thậm chí, cũng có giai cấp dành cho nhiều loại “sến”.

Thời tôi ở Huế vào những năm sáu mươi thì sến có ba giai cấp: Sến làng, sến nốt, sến phông ten. Đạt tới mức thượng thừa “sến phông ten” rồi thì… sến không thể nào sến hơn được. Kể tên thì đơn giản là thế, nhưng khi đem ra phân tích và đối chứng với thực tế sinh động của cuộc sống thì e phải cần tới một đại hội thảo luận nhạc sến. Hãy mời hết thảy dân khoa bảng đầu sổ ưa nhạc Tây, các cụ cao niên khoái nhạc Ta, đến bà con lao động mù chữ cuối sổ thích ca Kim sanh, cải lương Nam bộ, hò, vè, hát ví, hát dặm… liên tục góp ý suốt ba ngày ba đêm mới mong đem trình làng cho hết ý được!
Nhạc sến có riêng một dấu ấn âm thanh khó phai mờ trong từng góc kín cảm xúc và hoài niệm của cả một thế hệ. Mùa Hè năm ngoái, tôi được hội ngộ với những người bạn cũ. Sau bữa ăn chiều đầy ý vị thì đến mục chơi nhạc. Với ngón đàn dương cầm điêu luyện của Mộc Lan, cung đàn vĩ cầm tài hoa của Hoàng Ngọc Đức, tay đàn Tây ban cầm vang bóng một thời của Đặng Nhiếp, một thế giới “nhạc sang” được hòa tấu. Những symphony, sonata, concerto của Beethoven, Mozart, Chopin, Schubert… quý phái, sang trọng được tấu lên trong khi những bạn hiền lim dim nhâm nhi chút men Cordon Blue đầy “ấn tượng”. Thế giới sinh hoạt bạn cũ Huế xưa trầm lắng như đến và đi từ quá khứ.
Tôi mơ hồ cảm thấy như mình đang ở Huế, Sài Gòn, Paris, New York… vì có một cái gì na ná giống nhau. Phải chăng chỉ có sự khốn khó mới khác nhau, chứ còn sự giàu có, sang cả thì ở đâu cũng cùng chung mẫu số ? Giữa chừng, Mộc Lan đứng dậy hô lên : “Thôi, chừ chơi nhạc sến đi!”. Trần Như Hùng hào sảng : “ Dẹp rượu Tây, chơi rượu đế ngâm nhộng tằm cho đã !”
Nửa phần hội ngộ sau đó, không khí như bừng sống lại. Chúng tôi dang tay nhau trở về quê hương, về tình bạn, về những ngày xưa thân ái. Lê Duy Đoàn, Nguyễn Đặng Mừng, Lê, tôi và tất cả bằng hữu có mặt… đều hết mình lên gân ca hát. Khi vui, ai cũng dễ trở thành ca sĩ tài hoa vì có thể hát hết tất cả những bản nhạc trên thế gian mà mỗi mảnh âm thanh, dẫu tài tình hay vụng về tới đâu, cũng đều có một khung trời riêng của nó. Hầu như hôm đó, những bản nhạc sến làng, sến nốt, sến phông ten… đều chỉ là những cỗ xe hư ảo để làm phương tiện cho chúng tôi kéo nhau về một vùng đất rất thực : Quê hương, hoài niệm và tình bạn đang quây quần hòa quyện với nhau.....

MC oi, T cũng bắt đầu thích "nhạc sến" giống MC đó...Chắc có lẽ tụi mình "về già" rồi nên không còn "hăng" nưã và thích nhạc trữ tình hơn...hihi...Nếu các bạn nghe kỹ từng chữ bài hát "slow mùi" dưới đây, thì mới biết "nhạc sến" của VN hay cỡ nào...

Hoa Học Trò

MChâu và ĐTrang mới cảm thấy mình già thôi à? D thì già lâu rồi. D thích nhạc sến lâu lắm rồi.
Cám ơn MChâu đã sưu tầm bài viết rất hay.

Tặng MC & D một bài hát "Bô lê rô chợ nọ" chính hiệu nhưng rất hay nè...